Afrika’da sömürgeciliğe karşı başkaldırının ve ‘Kadın Savaşı’nın ilk ateşleyicisi: Nwanyeruwa

Afrika’da sömürgeciliğe karşı başkaldırının ve ‘Kadın Savaşı’nın ilk ateşleyicisi: Nwanyeruwa

Nwanyeruwa, Nijerya’daki Igbo kabilesinin erkek hakimiyetine karşı yükselen mücadelesinin cesur bir neferi.

Yıl 1929’du ve Nwanyeruwa’nın yaşadığı bölge Birleşik Krallığın sömürüsü altındaydı. Nijerya’yı sömüren güçler bölgedeki erkeklere sınırlı ölçüde yetkiler verdi, kadınlar ise bu lütufmuş gibi tanınan haklardan tamamen mahrum bırakıldı. Sömürgeden önce özellikle pazarlarda ürünlerini satan kadınlar, topraklarının işgal edilmesi üzerine getirilen sınırlamalardan nasibini aldı.

Kadınların ticaret yapması ve üretmesi engellendiğinden, yani herhangi bir maddi kaynakları olmadığından sömürgecilere vergi vermiyorlardı. 18 Kasım 1929’da koloniciler tarafından nüfus sayımı gerçekleştiriliyordu. Bu esnada Emniyet Müdürü Okugo’nun elçisi Mark Emeruwa, Nwanyeruwa’nın evine gelerek ona kaç keçi, koyun ve kaç insanla yaşadığını sordu. Bu soru vergi alınacağının sinyaliydi. Nwanyeruwa buna karşı çıktı ve Emeruwa’ya tepki gösterdi. Yaşanan tartışmanın ardından vergi konusunu diğer kadınlarla tartışmak üzere hemen köy meydanına gitti.

Günler, hatta haftalar süren görüşmeler sonucu yaklaşık 10 bin kadın bir araya geldi.
Igbo kabilesinden kadınlar, komşu köylerdeki kadınlara palmiye yaprağı gönderdi. Bu, onların geleneklerine göre ‘davet’ anlamı taşıyordu Ve birbiri ardına binlerce kadın bu davete icabet etti. Kadınlar birbirlerine bir palmiye yaprağı alan her kadının yaprağını başka bir kadına iletmesini ve zincirleme bir iletişim hattı oluşturmasını söyledi.

Kadınların sesi çevre köyleri de etkisi altına aldı ve yaklaşık 25.000 kadın mücadelede buluştu. Kadınların protestosunun ilk hedefi Nwanyeruwa ile tartışan Emeruwa idi. Emeruwa’nın evinin etrafında toplanan kadınlar, kendi kültürlerine özgü yöntemlerle sömürgeciyi protesto ettiler.

Kendilerine özgü bu protesto yöntemine ‘erkeğin üzerine oturmak’ diyordu kadınlar . ‘Erkeğin üzerine oturmak’; kadınlar tarafından erkeklere karşı uygulanan geleneksel bir protesto yöntemiydi. Kadınlar bu yöntemle şarkılar söylüyor ve öfkeli oldukları kişileri protesto ediyorlardı.

Kadınlar erkek hatasını kabullenip, pişman olana kadar onu evine kadar takip eder, hatta evini yakardı. Bu kolektif eyleme ‘erkeğin üzerine oturmak’ ya da ‘erkeğe savaş açmak’ deniyordu. Ve bu yöntem topluluktaki erkekler tarafından da meşru kabul ediliyordu Sömürgecilere karşı uygulanmaya başladı bu yöntem. İşgalciler, kadınların toplantılarını Pagan ritüeli olarak görüyordu. Ve bu kendilerince küçümsedikleri ‘toplantılar’ kendilerine karşı bir silaha dönüşmüştü. Nwanyeruwa, Birleşik Krallık sömürüsüne karşı mücadelenin işaret fişeği oldu. Kadınların yıllar boyu biriken öfkesi yolunu bulup açığa çıktı. Kadınlar düzenledikleri eylemler ile yeni çıkarılan vergileri ve sömürgeci yöneticileri protesto etti. Kadın protestoları sömürgecilere karşı o güne dek bölgede açığa çıkan en güçlü başkaldırıydı.