Genç bir Avrupa yaban domuzu. C: Domenico Fulgione Federico, Naples Üniversitesi

Avrupa’ya Gelen Antik Domuzlar Önemli Genetik Değişim Yaşadı

Yapılan araştırmaya göre ilk çiftçiler tarafından Avrupa’ya getirilen evcil domuzlar, burada melezleşerek büyük bir genetik değişim geçirdi.

Şu ana kadarki arkeolojik bulgular, domuzların Yakın Doğu’da evcilleştirildiğini, bu nedenle günümüzdeki domuzların Yakın Doğu’daki yaban domuzlarına benzemesi gerektiğini öne sürüyordu. Fakat aslında benzemiyorlar. Onun yerine, günümüz evcil Avrupa domuzlarının genleri, Avrupa yaban domuzuyla benzerlik gösteriyor.

Yapılan çalışma, bunun nasıl gerçekleştiğini gösterdi. Araştırmacılar, 100’den fazla işbirlikçiyle çalışarak, son 10.000 yıl boyunca Yakın Doğu ve Avrupa’da toplanan 63 arkeolojik domuz genomu dâhil olmak üzere, 2.000’den fazla antik domuzdan DNA örneği topladı.

Bulgular, 8.000 yıl önce çiftçilerin yanında Avrupa’ya gelen ilk domuzların, genetik soylarının Yakın Doğu’dan geldiğini açıkça ortaya koydu. Bununla birlikte, sonraki 3.000 yıl boyunca, antik evcil domuzlar, Avrupa yaban domuzlarıyla o kadar fazla melezleştirildi ki, domuzlar neredeyse tüm Yakın Doğu’dan gelen soylarını kaybetti. Muhtemelen Yakın Doğu’dan gelen soylarının bazıları, düşük oranda günümüz evcil Avrupalı domuzların genomunda kaldı ve bu da tipik siyah, siyah ve beyaz benekli postlarının renginin nedenini açıklıyor.

Akdeniz adalarındaki domuz nüfusu Yakın Doğu soylarını daha iyi korudu çünkü bu nüfuslar kıtadaki domuzlara göre Avrupa yaban domuzu ile nispeten daha az gen akışı yaşadı.

Oxford Paleogenomik ve Biyo-Arkeoloji Araştırma Ağı (PalaeoBarn) Yöneticisi ve araştırmanın ana yazarlarından Profesör Greger Larson, “Bu kadar geniş bir alanda ve zamanda antik genomlara erişebilmemiz, bütün evcil domuz genomunun değişimini ağır çekimde görmemizi sağladı. Bu çalışma, Avrupa’da 1.000 yıldan daha fazla süredir domuz işletmeciliğinin yaygın olduğunu ve çobanların bazı post renkleri için seleksiyonu devam ettirmesine rağmen, evcil domuzların, yaban domuzları ile sık sık etkileşime geçtiklerini ve bu nedenle asıl kökenlerini kaybettiklerini gösteriyor.” diyor.

Çalışmanın baş yazarı Dr. Laurent Frantz, “Hepimize büyük bir değişimin, bir hayvanı evcilleştirmenin ilk adımı olduğu öğretiliyor fakat verilerimiz, 2.500 yılı aşkın bir süredir domuz evcilleştirmesinde insan seleksiyonunun, ticari amaçla yetiştirilen günümüz Avrupa domuzlarının gelişiminde neredeyse hiç önemli bir rol oynamadığını ortaya koyuyor.” diyor.

Ekip, batı Avrasya’daki genomik domuz tarihinin bir zaman çizelgesini oluşturdu, araştırmadaki bir sonraki adım, günümüz Avrupalı evcil domuzların genomunda, Yakın Doğu kökenleri bulunduran az sayıdaki asıl genlerinin tam olarak belirlenmesi olacak.

Bu da bizlere, 10.000 yıldan daha uzun bir süre önce Bereketli Hilal’deki ilk çiftçiler tarafından uygulanan yapay seçilimin, günümüz domuzlarının postlarının rengini belirlemenin ötesinde başka bir miras bırakıp bırakmadığını öğrenmemizi sağlayacak.

---

Eurekalert. Oxford Üniversitesi. 12 Ağustos 2019.

Makale: Frantz, L. A., Haile, J., Lin, A. T., Scheu, A., Geörg, C., Benecke, N., … & Battista, V. M. (2019). Ancient pigs reveal a near-complete genomic turnover following their introduction to Europe. Proceedings of the National Academy of Sciences, 201901169.