ZONGULDAK/ÇAYCUMA KADIOĞLU KÖYÜ MOZAİKLERİ

ZONGULDAK/ÇAYCUMA KADIOĞLU KÖYÜ MOZAİKLERİ

Çaycuma/Kadıoğlu Köyü Lykurgos & Ambrossia Mozaikleri

Bugün Zonguldak ili, Çaycuma İlçesi, Kadıoğlu Köyüne, Lykurgos ve Ambrossia mozaiklerini ziyarete gidiyoruz. M.S. 250-260 Geç Roma, Erken Bizans dönemine ait mozaiklerin bulunduğu bu alan, Çaycuma İlçesi, Kadıoğlu Köyü, Çobanhasanlar Mahallesi sınırları içerisinde ve Zonguldak ‘ın 45 Km. güneydoğusunda yer almaktadır. Kadıoğlu Köyünde bulunan mozaiklerin, o dönemlerde bu civarlarda en yakın yerleşim yeri Tios (Tieion) olduğu düşünüldüğünde, bir Tios kralının ya da üst düzey bir komutanın konağının (MS 3. YY Villa Rustika – Çiftlik evi) zemini olduğu görüşü hakimdir. Ayrıca başka bir düşünceye göre, Tios kentinde tahıl, şarap ve balık ticaretinin yapıldığı, bu çiftlik evinin bahçesinde, mozaikte betimlendiği gibi üzüm bağlarının olduğu ve şarap ticareti için toplanan üzümlerin Tios ‘a gönderildiği de düşünülmektedir.

Bu alanın bulunması ve Kültür Bakanlığımız, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ‘nün kazı ve sondaj çalışmalarına müsaade etmesi ilginç bir rastlantıya dayanıyor aslında. Şöyle ki; 24 Ocak 2008 yılında mülkiyet sahibi tarafından sera yapmak için açılan alanda ortaya çıkan mozaiğin görülmesi ile, alan tescile önerilmiş ve kurtarma kazılarının yapılması gerektiği Kültür Bakanlığımıza yetkililerce bildirilmiştir. Lykurgos ve Ambrossia mozaiklerinin bulunduğu bu alanda ilk kazı çalışmaları Karadeniz Ereğli Müze Müdürlüğünce 27 Mayıs 2008 tarihinde başlanmıştır. 2008, 2009, 2010 ve 2011 yıllarında, Kdz. Ereğli Müze Müdürü Ahmet Mercan ‘ın kazı başkanlığında, Arkeologlar Handan Özalpay ve Ünver Göçen ‘in sorumluluğunda zemini mozaikli 3 oda gün yüzüne çıkarılmıştır.

2008 yılında ortaya çıkarılan Lykurgos ve Ambrossia mozaiği 5,90 Cm. X 5,20 Cm. ebatlarındadır. Çok renkli tesseralardan oluşan bu mozaik, dıştan içe doğru geometrik motiflerden oluşan geniş bantlarla ortadaki panoyu çerçevelemektedir. Bir üzüm bağı içinde betimlenmiş kompozisyonun solunda bir erkek figür (Lykurgos) sağında ise bir kadın figürü (Ambrossia) bulunmaktadır. Erkek bir balta tutan sol elini havaya kaldırmış kadının üstüne yürümektedir. Bir üzüm bağında bir erkeğin kadına saldırmasını anlatan mozaikte Tanrı Dionysus ‘a hakaret etmiş Trakya Kralı Lykurgos ‘un Ambrossia ‘ya saldırısı betimlenmektedir.

Zonguldak İli, Çaycuma İlçesi, Kadıoğlu Köyü içinde, bir tepenin kuzey yamacında yer alan kazı alanında 2008 yılından itibaren 4 kazı sezonu boyunca zemini mozaikli 3 oda ile zemini harç sıva ile kaplı 1 oda gün yüzüne çıkarılmıştır. Açık olan açmalarda ortaya çıkan duvarların bir önceki dönem kazılarında açığa çıkan yapı duvarlarının devamı olup mimari ünitelerin birbiri ile ilintili olduğu yetkililerce tespit edilmiştir. Duvar bağlantıları ve kazı alanındaki mimari ünitelerin tek bir yapı kompleksine ait olduğunu düşündürtmektedir. Ortaya çıkarılan mozaiklerdeki stilistik özellikler ve seramik buluntuları kazı alanının MS 3. YY Villa Rustika (Çiftlik Evi) tipi yerleşim yeri olduğunu desteklemektedir.

2013 yılında ise açığa çıkan mozaiklerin restorasyon ve konservasyon çalışmaları için gerekli izinler alınarak, İstanbul Restorasyon ve Konservasyon Merkez Laboratuarı Müdürlüğünden 4 uzmanın katılımıyla, mozaikler ile ilgili koruma, onarım uygulamaları çalışmaları tamamlanmıştır. 2013 ve 2014 yılları itibariyle de mozaik kalıntılarının yayılım alanı olan 116 ada, 1-23-24-25 parsellerin kamulaştırılması çalışması, Zonguldak İl Özel İdaresi KUDEB (Koruma Uygulama ve Denetim Bürosu) tarafından yapılmıştır.

Çalışmalar tam manasıyla bitirildiğinde ve müzayede altına alındığında Lykurgos ve Ambrossia Mozaiği Çaycuma ‘da ziyaret edilebilecek yerler arasına girecektir. Bu mozaiklerin gün yüzüne çıkarılması ve Türkiye turizmine kazandırılması anlamında yetkililerce yapılan titiz çalışmaların unutulmaması gerektiği gibi, tarihi eser kaçakçılığı yapan insan görünümlü güruhunda verdiği tahribat unutulmamalıdır.

Cem Atasun BAYRAKTAR

Kaynak:

1. Kdz. Ereğli Müze Müdürü Ahmet Mercan
2. Fotoğraflar Çaycuma Belediyesi